Mikrobiota to zbiór wszystkich mikroorganizmów zasiedlających dane środowisko. W tym przypadku będzie to zbiór mikroorganizmów bytujących w przewodzie pokarmowych. Aż 1014 komórek bakterii zasiedla przewód pokarmowy człowieka. Część z nich występuje u każdego człowieka jak np. bakterie z rodziny Firmicutes,Bacteroidetes,ActinobacteriaiProteobacteria. Jednak skład mikrobioty jelitowej zależny jest od wielu czynników min. takich jak: sposób porodu, przyjmowane leki, aktywność fizyczna, wiek czy dieta. Mikrobiota posiada zdolność do odbierania różnych sygnałów ze środowiska zewnętrznego i reakcji na nie np. zmiany pH, występowania lub braku składników odżywczych. Spełnia w organizmie funkcje takie jak:
- wpływ na syntezę witaminy K, biotyny i kwasu foliowego
- wzrost wchłaniania jonów wapnia, magnezu i żelaza
- wpływ na aktywność enzymów oraz perystaltykę
- udział w produkcji krótkołańuchowych kwasów tłuszczowych, które i stanowią źródło energii dla komórek nabłonka jelit, w ten sposób pozwalając na ich lepszą regenerację oraz zachowanie ciągłości bariery śluzowej jelita
- działanie przeciwzapalne, poprzez spadek stężenia związków prozapalnych min. takich jak np. cytokiny
- wzmaganie produkcji mucyn chroniących przed toksynami i patogenami
Mikrobiota jelitowa pełni znaczącą rolę w dojrzewaniu i funkcjonowaniu układu immunologicznego, a więc odporności organizmu. Całość tkanki układu immunologicznego obecna w przewodzie pokarmowym nosi nazwę GALT. W skład tkanki GALT wchodzą: węzły chłonne, krypty i wyspecjalizowane komórki- kępki Peyera.
Bierze ona udział w:
- neutralizacji bakterii chorobotwórczych poprzez konkurencję z nimi o środowisko bytowania oraz stymulowanie komórek tworzących nabłonek do wytwarzania i wydzielania przeciwciał jak immunoglobuliny A oraz innych białek o właściwościach antybakteryjnych
- dojrzewaniu limfocytów
- tolerancji immunologicznej na wskutek stymulowania powstawania limfocytów regulatorowych Treg, które odpowiadają za tłumienie nasilonej albo autoagresywnej odpowiedzi immunologicznej, chroniąc przed chorobami autoimmunologicznymi oraz alergicznymi
Wykazano wpływ bakterii z rodzajuBacteroides fragilis naprzewagę odpowiedzi Th1-zależnej (co jest cenne w przypadku chorób alergicznych) oraz indukowanie odpowiedzi przeciwzapalnej, właśnie przy udziale limfocytów Treg.
Czynnikiem modulującym skład mikrobioty jelitowej jest dieta. Więc jakie produkty będą wspierać jej prawidłowe funkcjonowanie?
- produkty pełnoziarniste bogate w błonnik, takie jak: ryż brązowy, makaron pełnoziarnisty, grube kasze (kasza pęczak, jaglana, gryczana), pieczywo pełnoziarniste, płatki i owsiane
- produkty fermentowane, które są cennym źródłem bakterii fermentacji mlekowej, takie jak: kefiry, niektóre jogurty, kiszona kapusta, kiszone ogórki
- jedno- i wielonasycone kwasy tłuszczowe, których źródłem będą: oliwa z oliwek, olej lniany, olej z wiesiołka
- prebiotyki, czyli nietrawione składniki żywności, stymulujące wzrost korzystnych bakterii występujące w: cykorii, cebuli, czosnku, bananach, szparagach, pomidorach, ziemniakach, pszenicy
- polifenenole o silnym działaniu antyoksydacyjnym występujące w: kakao, gorzkiej czekoladzie, winogronach, aronii, herbacie, ale także natce pietruszki, marchewce czy szpinaku
Unikać należy natomiast produktów wysoko przetworzonych, słodzonych, gazowanych. Warto zadbać o regularną aktywność fizyczną, regenerację organizmu i jakość snu oraz obniżenie poziomu stresu.
Żródła:
- Magda Rakowska, Marianna Lichosik, Joanna Kacik, Bolesław Kalicki “Wpływ mikrobioty na zdrowie człowieka” Pediatr Med Rodz 2016, 12 (4), p. 404-412
- Katarzyna Gregorczyk- Maślanka, Ryszard Kurzawa “Mikrobiota organizmu ludzkiego i jej wpływ na homeostazę immunlogiczną” Alergia Astma Alergologia 2016, 21 (3): 146-150
- Anna Strzępa, Marian Szczepanik “Wpływ naturalnej flory jelitowej na odpowiedź immunologiczną” Postepy Hig Med Dosw (online), 2013; 67: 908-920
- Mirosława Gałęcka, Anna M. Basińska, Anna Bartnicka, Instytut Mikroekologii, Poznań “Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka — implikacje w praktyce lekarza rodzinnego” Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 2, 50–59
- Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | Pokarm przyjazny dla jelit – pod względem równowagi mikrobiologicznej (pzh.gov.pl)
Tekst: Urszula Oskwarek, studentka III roku dietetyki na Wydziale Technologii Żywności Uniwersytetu Rolniczego
Twój komentarz